De Nederlandse regering heeft een wetsvoorstel ingediend om banken verplicht te stellen om transacties op te slaan in een grote database. Dit gaat om alle transacties boven de 100 euro. Het monitoren van dit proces moet gaan gebeuren met behulp van algoritmes. Gelukkig maar, uit de actualiteit kan iedereen natuurlijk beamen dat het gebruik van geautomatiseerde algoritmes nog nooit tot ellende heeft geleid. -kuch- Toeslagenschandaal -kuch-.
Volgens de Minister van Financiën, Sigrid Kaag, is deze wet nodig om witwaspraktijken te bestrijden. Een doel dat blijkbaar alle middelen heiligt. Nee, aan het doel ligt het niet. De weg naar de hel is immers geplaveid met goede bedoelingen. Een wet zoals deze is uiteraard een enorme inbreuk op de privacy van individuen, en geeft de Rijksoverheid en de bancaire sector veel macht in handen. Het is immers aan de regering om vast te stellen wat precies onder “verdacht gedrag” verstaan wordt. Dit wetsvoorstel heeft de potentie om nog wel eens perverse belangen te gaan behartigen, mocht de regering dat zo wensen. Niet alleen is de database een schat aan data voor commerciële bedrijven, maar ook voor hackers. De overheid heeft geen mogelijkheid om misbruik van de data uit te sluiten, en zou er daarom niet vertrouwd mee moeten worden.
Grondrechten delven het onderspit bij de Nederlandse overheid. “Nederland loopt voorop in het creëren van mogelijkheden om grondrechten te schenden”, aldus Ellen Timmer, advocaat ondernemingsrecht en expert op het gebied van privacy.
De banken staan echter te popelen om dit wetsvoorstel. Zo hebben de 5 grootste banken (ING, Rabobank, Triodos, ABN Amro en de Volksbank) al een samenwerkingsverband Transactie Monitoring Nederland (TMNL) in het leven geroepen, om zo de krachten te bundelen. Banken hebben immers baat bij het bestrijden van witwaspraktijken, het kost ze immers veel geld, onder andere in boetes.
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft ook kritiek op het wetsvoorstel. Volgens het AP gaat het voorstel veel te ver. Betaalgegevens zeggen immers meer over een persoon dan de meeste mensen denken. Zo kan er in gezien worden aan welke politieke partij of organisatie mensen geld uitgeven, of er geld uit wordt gegeven aan een religieuze instelling, maar ook welke medische specialisten bezocht worden. Op basis van transacties is het mogelijk om een digitaal persona samen te stellen.
De controle over transactiegegevens kan ook als opstapje gelden om een op CO²-uitstoot gebaseerd sociaal kredietsysteem op te tuigen, zoals waar sommigen de regering al eerder beschuldigden mee bezig te zijn. In hoeverre dit in realiteit is gegrond, moet ik in het midden laten. Het is echter niet te ontkennen dat de Nederlandse regering een pad op is geslagen van zeer verregaande surveillance. Vrijheden delven het onderspit. Vrijheid is immers het tegenovergestelde van veiligheid.