Het kabinet van Minister-President Dick Schoof (partijloos) heeft pas net de 100 dagen volgemaakt. Eind september zaten ze langer dan het kortst zittende kabinet in de Nederlandse naoorlogse geschiedenis, Balkenende I. Maar er is toch onenigheid in de coalitie, en dan vooral van de kant van Nieuw Sociaal Contract (NSC).
Het is niet de eerste keer dat NSC moeilijk doet over plannen van ministers of uitspraken van, met name, Geert Wilders (PVV), maar nu spant het toch werkelijk de kroon. Terwijl NSC dan toch tijdens de APB een Koninklijk Besluit omtrent een asielcrisis leek te steunen, draaiden ze het daarna om en poogden om een noodwet te voorkomen. De noodwet was echter al overeengekomen en goedgekeurd binnen het kabinet, maar ook binnen de coalitie in het Hoofdlijnenakkoord was daar al het enige over gezegd.
NSC-oprichter en spiritueel twijfelaar Pieter Omtzigt heeft zijn handtekening gezet onder dat akkoord en de NSC-ministers zowat zelf gekozen. Deze ministers hebben toen het Hoofdlijnenakkoord uitgewerkt in een Regeerprogramma, waar dus de noodwet over asiel in stond. Maar toen kreeg Pieter Omtzigt wederom gezondheidsproblemen, enkele jaren na zijn eerdere burnout, en gaf hij (tijdelijk) het stokje over aan Nicolien van Vroonhoven. Al vrij snel was te merken dat Van Vroonhoven niet bepaald tevreden was met de coalitie. Van het steunen van een informatieverzoek tot het afkeuren van een noodwet en dan nu het afkeuren van een plan van Minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber (PVV).
Minister Faber wil bij asielzoekerscentra borden neerzetten met de tekst “hier werken wij aan uw terugkeer”. Dit is geïnspireerd van wat ze in Denemarken heeft meegemaakt, waar al een enorm streng migratiebeleid heerst. Denemarken is één van de voorbeelden van een land met een sociaaldemocratische centrumlinkse regering die de problemen van migratie alsnog serieus neemt.
Deense staatsminister Mette Frederiksen heeft al vaker aangegeven dat de migratiestroom een van de belangrijkste thema’s van haar premierschap is. Sterker nog, Frederiksen stelt dat naast de oorlog in Oekraïne het migratievraagstuk hét belangrijkste thema is voor de lidstaten van de Europese Unie.
Façade Omtzigt
Nu Omtzigt dan tijdelijk buiten werking is gesteld is het dus aan Van Vroonhoven om de koers uit te zetten. En het lijkt er sterk op dat de wat linksere kant van NSC nu de overhand krijgt. Dat is ook niet geheel gek, aangezien meerdere NSC-Kamerleden van GroenLinks-huize komen. Toen Omtzigt de partij oprichtte werd dat puur gedaan met het aura van hemzelf. Zijn eigen populariteit, van links tot rechts, was de drijfveer voor het succes van NSC, maar ook voor het aantrekken van mogelijke kandidaten. Van over het gehele politieke spectrum was lofzang te horen over de werkzaamheden van de ‘nationale Omtzigtman’, zoals GeenStijl hem uiteindelijk noemde.
Door zijn enorme dossierkennis, het zijn van een tijger in de Kamer als het ging om het Toeslagenschandaal of andere belangrijke misstappen van de Nederlandse overheid, werd hij het ideale Kamerlid voor de meeste Nederlanders. Door deze perceptie konden mensen ook in hem zien wat ze wilden zien. Linkse mensen konden in hem zien dat het stiekem een sociaaldemocraat is die zijn eigen coalitie onderuit helpt als dat nodig is, en rechts kon zien dat hij Grondrechten verdedigde en voor sociaal-conservatieve waarden stond.
Echter is de realiteit nu ingedaald. Na een zeer goede uitslag in de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023, waar NSC 20 zetels behaalde, is het bergafwaarts gegaan. Mensen begonnen te zien dat Omtzigt niet per se de Nationale Omtzigtman was, maar eerder de Twentse Twijfelaar, zoals ik hem al eerder in een van mijn stukken heb genoemd.
Keer op keer was een plan niet goed, zou de formatie eindigen, komt hij toch weer aan tafel en werd er weer verder vergaderd. Omtzigt staat na de formatie vooral bekend als dé partijleider die geen knopen kan doorhakken. Je kunt over Frans Timmermans of Rob Jetten zeggen wat je wil, ze durven in ieder geval wel knopen door te hakken. Al zijn dit meestal de verkeerde knopen.
Dalend vertrouwen NSC
Pieter Omtzigt en zijn NSC blijken vooral een last voor de Nederlandse politiek, en dat zien zijn voormalige stemmers nu ook. Het is ook niet gek dat volgens de laatste peilingen, die ik even heb afgewogen en tot een gemiddelde heb gebracht, NSC op 5 zetels, en de PVV nog altijd op 41.
Mijn compagnon, Melvin van Haperen, had in een artikel nog voor de verkiezingen al gewaarschuwd voor de façade Omtzigt. Daar heeft hij opgeroepen om niet al het vertrouwen in ‘Sint Omtzigt’ te stellen. Na alles wat er rondom en door NSC en Omtzigt nu is gebeurd is dat advies wellicht profetisch gebleken.
Begrijp me niet verkeerd, ik ben Omtzigt dankbaar voor het mogelijk maken van dit kabinet. Naar mijn mening doet premier Schoof het tot op heden vrij goed en stijgt hij boven mijn verwachtingen uit. Ook heb ik een redelijk vertrouwen in specifieke leden van dit kabinet, met name ministers Marjolein Faber en Mona Keijzer. Het is beter dat dit kabinet er zit, dan dat NSC steun had gegeven aan een linkse coalitie. Ook staan er best goede verbeteringen op de agenda.
Maar in Godsnaam, blaas het kabinet niet van binnenuit op!