Vandaag is het de dag van de Zonnewende, die de kortste nacht van het jaar inluidt. Het gebruik is in Nederland al eeuwen uit de mode geraakt, maar heeft recent weer populariteit gewonnen, met kleinschalige vieringen in o.a. Overijssel. In Scandinavië is het gebruik nooit ver weg geweest. Denk aan het Zweedse Midsommar. Dit feest bestaat uit het ontsteken van een vreugdevuur, traditionele dans en een uitbundige maaltijd. In Zweden, Finland en Estland is Midzomer een van de belangrijkste en grootste feesten van het jaar, vergelijkbaar met zoals wij het Sinterklaasfeest vieren.
Volgens de oude traditie gingen de wijzen op zoek naar geneeskrachtige kruiden, omdat ze geloofden dat deze planten op die avond de grootste magische potentie hadden. Het vreugdevuur had als functie om kwade geesten te verdrijven, zoals we dit ook in oude Indianenculturen terugzien.
De teloorgang van het feest in Nederland, Vlaanderen en Duitsland is veroorzaakt door de verspreiding van het Christelijk geloof, en zodoende werd het Midzomerfeest gekerstend tot Sint-Jansdag, bedoeld om de geboortedag van Johannes de Doper te vieren. Iets wat nooit echt aansloeg bij de Germaanse stammen.
Toch vinden er de laatste tijd steeds meer Midzomerfeesten plaats in Nederland. Deze worden vaak georganiseerd door jonge mensen die zich interesseren in de cultuur van hun vroege voorouders. Zo wordt er jaarlijks in het Overijsselse Mariënheem het midzomerfeest gevierd. Al heeft het weinig weg van het feest zoals het in Zweden wordt gevierd, en kent het een nuchter Nederlands festivalkarakter. Ach ja. Met genoeg bier zijn alle volksfeesten leuk.
De interesse naar het verleden vanuit jonge Nederlanders komt uit de Europese cultuur die steeds meer aan het verwateren is. Dit culturele faillissement, de Amerikanisering en commercialisering zorgt ervoor dat steeds meer Europeanen zich nostalgische voelen naar de oude tijd, toen Europa nog jong was, en alles simpeler, puurder en dichter bij de natuur. Het bekijken van afbeeldingen van het Scandinavische midzomerfeest geeft een rustgevende impressie. De bloemenpracht, het verse fruit en de dranken in de kristallen bekers zullen menig op-de-natuur-gerichte mens doen verlangen naar een tijd van lang gelee. Het is daarom niet zo gek dat de symboliek en de tradities van Germaanse en Noorse culturen steeds vaker voorkomen. Daarbij is het zo dat sommige Germaanse volksfeesten nog steeds worden gevierd, maar we het verhaal van origine niet meer kennen. Zo refereert het Sinterklaasfeest naar het mythologische verhaal van oppergod Wodan, die met zijn paard door de hemelen reed. Sinterklaas is gebaseerd op Wodan, die net als de Goedheiligman een lange witte baard bezat. Wodan’s twee zwarte raven, die als wijze vogels werden gezien, vlogen elke dag over de wereld, om vervolgens verslag uit te brengen aan Wodan. Zo hield Wodan in de gaten wie zich deugdelijk gedroeg en wie niet. Dit heeft een directe correlatie met het concept van Zwarte Piet. “Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe.”
Nu West-Europa een post-Christelijke periode inschuift, een meerderheid van Nederland zich voor het eerst als niet-religieus kenmerkt, en de Europese cultuur zich in een algemene crisis bevind, denk ik dat de hernieuwde interesse in het vroege Europa alleen maar gaat groeien.
Dus als ik even op de zaak vooruit mag lopen, zeg ik met gepaste trots:
Een vrolijk Midzomerfeest.